Wystawa została przygotowana z okazji 60-lecia Związku Polskich Artystów Fotografików pod patronatem Pana Kazimierza Michała Ujazdowskiego – Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Wśród pierwszych 17 członków nowego artystycznego związku fotografów założonego w początkach 1947 roku, czyli dzisiejszego Związku Polskich Artystów Fotografików aż 8 było członkami legendarnego przedwojennego Fotoklubu Polskiego.
Fotoklub Polski powstał w 1929 roku, a jego założenie było spełnieniem marzeń polskich artystów traktujących fotografię jako niezależną sztukę, o uznaniu jej za środek wypowiedzi równy malarstwu, rzeźbie. Od samego początku Fotoklub Polski zrzeszał elitę fotografii, artystów, o których dziś powiedziano by: "z najwyższej półki". W ciągu niespełna 10 lat swego istnienia na członkostwo w Fotoklubie zasłużyło "zaledwie" 44 fotografów! Spotkamy wśród nich twórców, których nazwiska zna niemal każdy polski fotograf, a i miłośnik sztuki: Jan Bułhak, Marian i Witold Dederkowie, Jan Sunderland, Tadeusz Wański, Edmund Osterloff, Tadeusz Cyprian, Henryk Mikolasch, Bolesław Gardulski, Witold Romer... Wśród członków przedwojennego Fotoklubu są także twórcy, których nazwiska niesłusznie popadły w zapomnienie, a są wśród nich artyści i teoretycy tak wybitni, jak Stanisław Sheybal, Józef Świtkowski, Jan Kurusza-Worobiew, Henryk Schabenbeck, Stanisław Schönfeld i wielu innych. Pierwszym prezesem Fotoklubu wybrano Jana Bułhaka. To była prawdziwa elita polskiego społeczeństwa i to nie tylko elita artystyczna, choć to kryterium było najważniejsze. Zachowane fotografie na swoich odwrociach noszą ślady międzynarodowych podróży – pieczęcie i naklejki najważniejszych wystaw fotograficznych tamtych czasów. Była to bowiem epoka, gdy Polska liczyła się w światowej fotografii.

Fot. z archiwum członków Fotoklubu Polskiego.

Członkowie Fotoklubu byli jednak nie tylko wybitnymi fotografami – to prawdziwi obywatele Europy. Nie oznaczało to przecież, że Fotoklub naśladował niewolniczo mody innych krajów. Fotografie, które prezentowane są na wystawie pokazują, że członkowie Fotoklubu chętnie odwoływali się do estetyki piktorialistycznej, nawiązywali swoimi fotografiami do ustalonych kanonów sztuki, co nie oznacza przecież, że ich twórczość była czymś zapożyczonym i drugorzędnym. Członkowie Fotoklubu Polskiego byli wirtuozami kamery i laboratorium. Prezentowane fotografie wykonane były w najróżniejszych technikach. Znajdują się na niej nienaganne bromy, czyli klasyczne fotografie czarno-białe sporządzone w ciemni, są też niesłychanie efektowne obrazy wykonane w technikach, które zwano niegdyś "szlachetnymi". Miłośnicy "procesów alternatywnych" – tak bowiem dziś często je zwiemy – zwrócą uwagę na wspaniałe gumy Mariana Dederki, Józefa Świtkowskiego, Stanisława Sheybala, "Hohcheimery" Bolesława Gardulskiego, czy przetłoki Tadeusza Cypriana i Henryka Schabenbecka, który po mistrzowsku opanował barwną odmianę tej techniki. Nie sposób nie zatrzymać się przy wspaniałych, po autorsku opracowywanych bromach Tadeusza Wańskiego, a także serii fotografii wykonanych w pracochłonnej technice "wtórnika", perfekcyjnie opanowanej przez Stefana Plater-Zyberka. Wystawa sięga tym samym do źródeł współczesnej fotografii artystycznej w naszym kraju, bo tym właśnie są dzieła przedwojennych artystów. Organizowano do tej pory wystawy przedwojennej fotografii. Najczęściej były to jednak ekspozycje poświęcone twórczości jednego lub tylko kilku artystów, zdjęcia dobrze znane, przedrukowywane w nieskończoność i także w nieskończoność pokazywane. Bywały wystawy poświęcone zjawiskom i artystycznym prądom. Po raz pierwszy jednak udało się doprowadzić do spotkania wszystkich niemal członków Fotoklubu Polskiego w jednej przestrzeni.

Fot. z archiwum członków Fotoklubu Polskiego.

Takiej wystawy do tej pory jeszcze nie było. Ekspozycja zawiera ponad 120 ocalałych prac przedwojennego Fotoklubu Polskiego. Wiele z tych prac uważano do niedawna za zaginione, utrzymywało się przekonanie, że dorobek wielu artystów uległ bezpowrotnemu zatraceniu, rozproszyły się archiwa. Fotoklub Polski był do tej pory jedynie legendą, a jego działalność jedynie historycznym faktem odnotowanym w podręcznikach historii fotografii – bez możliwości artystycznej weryfikacji tej przedwojennej legendy. Wystawa w Starej Galerii ZPAF jest okazją do pokazania prac, które od lat spoczywają w archiwach i muzeach, a także do przekonania się jak wysoki poziom artystyczny osiągnęła polska fotografia międzywojennego dwudziestolecia.
Dzieła członków Fotoklubu Polskiego pochodzą z:
- Fototeki ZPAF,
- Muzeum Narodowego we Wrocławiu,
- Muzeum Historii Fotografii w Krakowie,
- Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem.
Bezcenną pomoc okazały także rodziny i spadkobiercy Artystów. Dzięki uprzejmości prywatnych posiadaczy fotografii członków Fotoklubu Polskiego – wiele z nich mamy okazję oglądać po raz pierwszy od kilkudziesięciu lat.